نبرد اکثریت و اقلیت پیاده ای

( بر گرفته از استراتژی در عمل اثر جان واتسون)
ترجمه از علی قائم مقامی

قبلاُ من گمان می کردم که ایده قدیمی برتری اکثریت جناح وزیر متزلزل شده است و فکر می کردم که در بازی های جدید پوزسیون های زیادی هستند که یک طرف یا دیگری با خوشحالی اقلیت پیاده ای را می پذیرند. من اشاره کردم که چنین اقلیت هایی حتی می تواند برتر ی هایی در ابتدای مراحل اولیه آخر بازی را تشکیل دهد . نظر قوی تر این است که تصاحب اکثریت جناح وزیر به مفهوم واگذاری اکثریت مرکزی است ولی اکنون اعتقاد دارم وضعیت ظریف تر از آن چیزی است که تصور می کردم .
با یک احساس قضییه را برای اقلیت پیاده ای ارزیابی کردم . برای مثال حتی در آخر بازی یک شاه فعال در مرکز بخوبی برتری پیاده رونده بیرونی را خنثی می کند. در حقیقت اکثریت مرکزی می تواند اغلب برتر باشد.
هرچند قدرت ذاتی اکثریت سفید نیست که به او فرصت هایی می دهد بلکه مشکلی است که سیاه در دستیابی به ساختار اقلیت جناح وزیر دارد.

دانیل کینگ مقاله کاملاُ جالبی در این باره در Chess Base Magazine نوشته است. او اشاره کرده است که ، اول از همه بیشترین وضعیت های نمونه وار و در حقیقت یکی از متداول ترین ساختار های پیاده ای که در شطرنج مدرن مطرح است آن است که سیاه چهار پیاده در مقابل سه پیاده سفید درجناح شاه دارد و سفید در مقابل سه پیاده دربرابر دو پیاده سیاه در جناح وزیر دارد :

ولضح است که یک پیاده سفید می توانسست در c3 یا c4 باشد و پیاده سیاه در a6 و یا b6 و یا یا واریانت های زیادی( که به طور مشایه در جناح شاه باشد). اما برای تاکید بر این که چگونه اغلب این ساختار های پیاده ای بوجود می آیند.به مثال ها زیر توجه کنید . تعدادی را دانیل کینگ نوشته است و بقیه از خودم می باشد:

واریانت های دفاع فرانسه ؛ مثلاُ:

I)1 e4 e6 2 d4 d5 3Nd2 c5 4 exd5 Qxd5 5Ngf3 cxd4 6Bc4 Qd6 7 0-0Nc6 8Nb3 Nf6 9Nbxd4
II)1e4 e6 2d4 d5 3Nd2(3Nc3 Nf6 4Bg5 dxe4 5Nxe4 Nbd7 6Nf3 h6 7Nxf6+ Nxf6 8Bh4 c5

که باcxd4 و یا dxc5 دنبای می شود)

3…dxe4 4Nxe4 Nd7 5Nf3 Ngf6 6Nxf6+ 7Bd3 c5 8dxc5 Bxc5.

واریانت های دفاع کاروکان :

1e4 c6 2d4 d5 3Nc3 dxe4 4Nxe4 Nd7 5Bc4 Ngf6 6Ng5 e6 7Qe2
Nb6 8Bd3 h6 9 N5f3 c5 10dxc5 Bxc5

( و چند شاخه دیگر که در آن سیاه حرکت آزاد کننده …c5 را بازی می کند )

واریانت های شروع انگلیسی :

I)1c4 Nf6 2Nc3 e6 3 e4 c5 4e5 Ng8 5 d4 cxd4 6Qxd4 Nc6 7Qe4 d6 8Nf3 dxe5 9Nxe5.
II)1c4 c5 2Nf3 Nf6 3 g3 b6 4Bg2 Bb7 50-0 e6 6Nc3 Be7 7 d4 cxd4 8Qxd4 d6 9Rd1 a6 10b3 Nbd7 11 e4 Qb8 12Ba3 Nc5 13e5 dxe5 14Qxe5.

واریانت های سیسیلی :

I)1e4 c5 2c3 d5 3exd5 Qxd5 4d4 Nf6 5Nf3 Bg4 6dxc5 Qxc5
II) 1e4 c5 2Nf3 d6 3d4 cxd4 4Nxd4 Nf6 5Nc3 a6 6Be3 Ng4 7Bc1 Nf6 8f3 e5 9Nb3 Be6 10Be3 Nc6 11Qd2 d5 12exd5 Nxd5 13Nxd5 Qxd5

( و تقریباُ هر شاخه ای که سیاه در آن …d5 و سفید در آن exd5 را بازی کند. )

واریانت های دفاع نیمه اسلاو ( با عوض کردن رنگ ها ) :

1d4 d5 2c4 c6 3Nf3 Nf6 4Nc3 e6 5e3 Nbd7 6Qc2 Bd6 7Bd3 dxc4 8Bxc4 0-0 9 0-0 Qe7 10Bd2 e5 11dxe5 Nxe5

( و سایر شاخه ها با ....dxc4 ؛ ...e5 و dxe5)

کینگ ذکر کرده است که چنین ساختار هایی می توانند از دفاع هندی وزیر و آلخین نیز پدید آید و من شک ندارم که شاخه های دیگری هم هست ( گشایش کول یک شاخه اصلی دارد با dxc5 و e4 ، مثلاُ : بعد از این که ...dxe4 ساختار مذکور را بوجود آورد . این شاخه شبیه دفاع نیمه اسلاو است )
کینگ توضییح داده است : احتمالاُ زمانی بوده است که بعضی متعصبین تصور می نمودند که سفید در این پوزسیون ها بدلیل داشتن اکثریت پیاده ای در جناح وزیر برتری دارد . و گاهی اوقات زمانی که سفید موفق می شد یک پیاده رونده خطرناک ایجاد کند ، این امر اتفاق می افتاد. هرچند اول باید راجع به وسط بازی صحبت کنیم و ثانیاُ با تجربه ای که من دارم حتی در آخر بازی این اکثریت پیاده ای مرکزی سیاه است که نقش مهم تری را بازی می کند . بعلاوه وایانت های فوق تماماُ برای سیاه قابل بازی است ( من از ذکر دفاع نیمه اسلاو که سفید اکثریت پیاده ای در جناح وزیر و سیاه اقلیت جناح وزیردارد ، صرف نظر می کنم ) . این خودش علامت خوبی است برای اقلیت.

هرچند می خواهم اضافه کنم بازی سفید در همه این شاخه ها ناشی از بازی سوار هاست و واقعاُ چنین بازی می تواند خیلی موثر باشد. نکته کلیدی که باید ذکر شود این است که برتری سفید ناشی از ساختارش نیست بلکه از گسترش سریع تر و کنترل فضاست . در حقیقت نتایج بسیاری از واریانت های گشایشی بالا یا تعادل است و یا برتری مختصر برای سفید چون سیاه عمداُ بهایی را پرداخته است ( بخوانید فضا و گسترش ) برای آنچه که تصور می نموده برتری وضعیت اقلیت جناح وزیر است . بعلاوه شایان ذکر است که سفید به کمک حرکت هایی شبیه Ne5 و یا دوبله کردن در ستون e بطور عادی اکثریت سیاه را تحت الشعاع قرار خواهد داد، بنابر این هیچ طرفی چشم انداز جدی برای برتری نخواهد داشت.

ادامه دارد....

گامبی ها ( قسمت چهارم - بلک مار دیمر )

گامبی بلک مار دیمر(Blackmar Diemer)

رونان بنت : سری بحث های گامبی را با گامبی بحث برانگیز Blackmar Diemer پی می گیریم . شما این گامبی را در تورنمنت دورتموند ، مورلیا – لینارس و یا سایر تورنمنت های ممتاز نمی بینید ولی این گامبی هوادارانی را در سطح باشگاهی و سایت های مختلف اینترنتی دارد. عجیب بودن این گامبی به خاطر این است که یک گامبی d4 واقعی است . به همین دلیل برای سیاه ناخوشایند می آید. بعد از 1...d5 ، سیاه ممکن است بازی را با طرح های پوزسیونی و آرامتری دنبال کند . ولی سفید با 2.e4 بازی را به قسمت باز و تاکتیکی زمین می کشاند ( تصادفاُ ، این پوزسیون می تواند در بازی اسکاند یناوی نیز حادث شود بعد از1 d5 e4، هیچ چیز نمی تواند مانع از 2.d4 سفید شود ).

بعد از

2... dxe4 3 Nc3

( f3 3 فوری که توسط گامبی باز قرن 19 ، آرماند بلک مار ابداع شد می تواند با 3…e5 پاسخ داده شود )

3... Nf6 4 f3

ما به نقطه شروع پوزسیون گامبی بلک مار دیمر می رسیم. این حرکت مورد علاقه یک شطرنج باز نسبتاُ ضعیف آلمانی بنام امیل جوزف دیمر بود که در دهه 1940 با این گامبی ثروتمند شد و بقیه عمر خود را سرسختانه به دفاع از آن پرداخت. از این جا ، به طور غیر منتظره و براحتی می توان به اشتباه افتاد . اولین بارمن با این گامبی درکلوب شطرنج گاردین مواجه شدم ، من f3 را گرفتم . این خوب است ولی شما باید بدانید که چکار می کنید. من نمی دانستم و در حالی که حریفم به سرعت و تهاجمی گسترش می داد من اشتباهات معمول بسیاری از بازیکنا نی که پیاده های گامبی را می پذیرند را انجام دادم و هر چیزی را دادم تا برتری ماتریالم را حفظ کنم.

در دیاگرام فوق ، سیاه بدجوری دچار اشتباه شده است. این پوزسیون پس از انجام حرکات زیر بدست آمده است :

4... exf3 5 Nxf3 c5 6 d5 e6 7 Bg5 h6 8 Bxf6 gxf6 9 Bb5+ Bd7 10 dxe6 fxe6

سفید حالا 11 Ne5 را بازی می کند و بازی این طور ادامه می یابد

11... fxe5 12 Qh5+ Ke7 13 0-0 Qe8 14 Qxe5 Bxb5 15 Nd5+

و سیاه تسلیم شد.
مطالب زیادی در مورد گامبی بلک ماردیمر وجود ندارد . جان کاکس در بخشی از کتاب مقابله با شاخه های نامعمول d4 (Everyman Chess) فصل کوتاه و نه چندان جالبی دارد و در حالی که گامبی بلک مار دیمر(Batsford ) اثر گری لین که دیگر تجدید چاپ نشده تلاش بیش از حدی کرده تا کتابش را بفروش رساند .

سخت است تا از این نتیجه که گامبی بلک مار دیمر خیلی ریسکی است طفره برویم.

گامبی ها ( قسمت سوم - گامبی وینگ )

مبحث گامبی ها را با گامبی وینگ ( گامبی ضد سیسیلی) به نقل از گاردین و گفتگوی دانیل کینگ و رونان بنت ادامه می دهیم.

1.e4 c5 2.b4

گامبی وینگ ( گامبی ضد سیسیلی)

گامبی ضد سیسیلی (Wing Gambit ) از نظر ظاهری به گامبی مورا شباهت هایی دارد . هدف در هر دو گامبی از بین بردن پیاده c5 می باشد. ولی در مورا ، سفید معمولاُ با سوار هایش بازی می کند، در صورتی که در گامبی سیسیلی بازی گرفتن از پیاده ها نیز امکان پذیر است.

رونان بنت : نزدن پیاده c5 به نظر نمی رسد که یک انتخاب صحیح باشد.انجام هیچ کدام از حرکت های :

2...Nc6, 2...Nf6, 2...d6

عاقلانه به نظر نمی رسد. خوب ببینیم پس از2...cxb4... چه اتفاقی می افتد؟ تنها تجربه من در مورد گامبی سیسیلی مربوط می شود به بازی هایی کمی که با فریتز انجام داده ام و حقیقتاُ خیلی چیز زیادی به یاد نمی آورم. تنها چیزی که به خاطر می آورم همان احساسی بود که در مورد گامبی بنکو داشتم ( تنها رنگ ها جابجا شده اند ) و بازی این طور ادامه یافت :

3 a3 bxa3 4 Nxa3 d6 5 d4

سفید در عوض پیاده از دست داده یک ستون بزرگ برای رخ a1 خود و یک مرکز گسترده و پیشی گرفتن در گسترش را دارد. بیاد دارم که بدجوری در این واریاسون نقره داغ شدم.
چه پاسخ های دیگری در مقابل 3...bxa3... وجود دارد ؟ مثل جواب های من به گامبی فیل که قبلاُ اشاره شد ، فکر کنم وسوسه شدم با 3...d5 . ضربه مهلکی وارد کنم و مرکزم را تقویت کنم . این کار احتمالاُ سفید را مجبور به بازی 4 exd5 می کند و پس از:

4...Qxd5 5 Nf3 e5

وضعیت سیاه رضایت بخش می گردد.

دانیل کینگ : این شاخه آخری یکی از واریاسون های اصلی است ولی این پوزسیون آنقدر ها هم واضح نیست. برونشتین شاخه زیر را آزماش کرده است :

6 axb4 Bxb4 7 Na3

با جنگ بر سر b5 و اخیراُ این ادامه نیز طرفدارانی یاقته است :

6 Bb2 Nc6 7 c4!?

رونان از ادامه زیر وحشت داشت :

3 a3 bxa3 4 Nxa3 d6 5 d4

ولی من در این جا 5...Nf6 و یا ...e5 را توصیه می کنم. من فهمیده ام که سفید فشار بالقوه ای را روی ستون a دارد ولی سیاه هم یک پیاده سالم اضافی دارد . چیزی که من معمولاُ مجبورم برای بدست آوردنش عرق بریزم.
راستی ، اگر می خواهید از این دام بگریزید ، 2...b6 راه مناسبی است برای نپذیرفتن گامبی. این که سفید به چه چیزی دست یافته کاملاُ برای من روشن نیست.

قضاوت : گامبی ضد سیسیلی شوخی جالبی است . البته حقیقت این است که اتفاق نظر برای بهترین پاسخ سیاه وجود ندارد. اما در مقابل یک حریف آماده ، باید بتوانید با یک پیاده کمتر به ازای جبران نه چندان کافی بازی را به پایان برسانید. کتاب Gambitter I ( از نایجل دیویس ) ایده های جالب توجه زیادی برای دو طرف دارد.

تفسیر یک بازی ( از استاد بزرگ امیر باقری )

از این پس سعی داریم هر ازگاهی بازی هایی از بزرگان شطرنج ایران و جهان را با تفسیر بازی در وبلاگ آموزش شطرنج قرار دهیم تا همه شطرنج بازان کشور بخوبی از آنها بهره برند.
بازی زیر به قلم وتفسیر استاد بزرگ امیرباقری است که برای درج در وبلاگ محبت نموده اند و برای ما ارسال داشته اند. استاد بزرگ امیر باقری که اکنون دانش خود را برای انتقال به نسل جوان کشورمان در طبق اخلاص نهاده اند از نوابغ بزرگ شطرنج کشور عزیزمان ایران هستند. برای ایشان آرزوی موفقیت داریم.

امیر باقری – پتروجیروفسکی
قهرمانی جوانان جهان
زاگان لهستان ، 1997

1.d4 g6 2.Nf3 Bg7 3.c3 d6 4.Bg5 NF6 5.Nbd2 O-O 6.e4 c67.Bd3 Qc7 8.O-O Nb d7 9.Re1 e5 10.a4 b6 11.b4 a6?!

با این حرکت سیاه وضعیت خود را در جناح وزیر تضعیف کرد. می توان گفت که ساختار پیاده ای بهتر و فضای بیشتر ، هماهنگی بهتری را بین مهره های سفید ایجاد می کند.

12.d x e5

این تعویض پیاده ای ضمن باز کردن ستون d ، به بسته شدن قطر کلیدی a1-h8 می انجامد .

12...Nx e5

سفید فضای بیشتری دارد پس تعویض سوارها ، به تنففس مهره های سیاه کمک می کند.

13.Nxe5 dxe5 14.Qf3 Bg4 15.Qe3 Be6

وزیر سفید در عین حال که از جناح شاه غافل نیست از خانه e3 پیاده b6 را زیر نظر دارد.

در این وضعیت ، سفید از برتری زیادی برخوردار است : فیل g7 سیاه آینده روشنی ندارد در ضمن ساختار پیاده ای سیاه در جناح وزیر شکننده و مهره های سیاه غیر فعالند.

16.Bc4!

سفید تلاش می کند مهره های سیاه را محدود تر کند و به علت ضعف خانه های تیره رنگ و ساختار پیاده ای ضعیف جناح وزیر هرچه سریع تر به مرحله آخر بازی بهتر گذر کند.

16…Rfe8 17.Red1!

حرکت 17.Red1 از 17.Rad1 قوی تر است، چرا که از رخ a1 باید برای بازی در جناح وزیر استفاده کرد.

17…Nd7 18. B x e6 Rx e6 19.Nc4

هرچه مهره ها را بیشتر تعویض می کنیم برتری سفید آشکارتر می شود.

19…c5 20.b5

وضعیت جدید ، با ضعف d5 مشخص می شود. این خانه می تواند پایگاه مناسبی برای سوار های سفید باشد. بعد از حرکت 20.b5 سفید ، ساختار پیاده ای را در جناح وزیر تثبیت می کند ، فیل سیاه غیر فعال تر از قبل به نظر می رسد به علت این که پیاده های سیاه در جناح وزیر به در جا زدن در خانه های سیاه محکوم اند، سیاه هرگز نخواهد توانست فیل خود را از جناح وزیر گسترش دهد.

20…f6

بعد از این حرکت شاه سیاه تضعیف گردیده برای این که قطر a2-g8 آینده روشنی را برای ,وزیر سفید رقم می زند.
کوزمین استاد بزرگ مجرب روس که مدتی به عنوان مربی تیم ملی ایران بود در اردوی تدارکاتی تیم ملی شطرنج ایران گفت : در این نوع وضعیت ها سفید می بایست با حرکاتی مثل Qd3 یا Qh3 امکان عقب نشینی فیل g5 را به خانه e3 فراهم سازد. وی عقیده داشت که به علت فعال نبودن Bg7 تعویض فیل g5 با آن به صلاح سفید نیست . طی بازی به ادامه های جالبی فکر کردم :

20.Qd3 Nf8 21.Qd5 Ra e8 22.Be3 a5!

سیاه بازی را می بندد و می بینیم که برغم برتری آشکار سفید ، از امکان مقاومت بیشتر برخوردار است. سیاه اگرچه غیر فعال است اما برای سفید پیشروی آسان نیست .
طبق اصل کاپابلانکا که می گوید : « برای پیروزی و بردن یک بازی به ضعف دوم احتیاج داریم » باید به دنبال ضعف دیگری در وضعیت سیاه گشت.

21.Qh3 Nf8

22.Bh6! !

حرکت طلایی این بازی که احتمالاً از دید بسیاری از استادان ، غیر منطقی به نظر می رسید . برای این که ما همیشه به دنبال تعویض مهره های بد خود با مهره های خوب حریف هستیم نه به دنبال تعویض مهره خوب خود با مهره بد حریف! ! اما در این وضعیت یک تفاوت اساسی وجود دارد و آن این است که اگر فیل g7 حذف نشود نمی توان به ضعف وضعیت شاه سیاه دل خوش کرد . از این رو اگر بتوانیم فیل سیاه را با فیل خود تعویض کنیم به غیر از خانه d5 و ستون d وپیاده b6 ، ضعف شاه سیاه نیز آشکارتر می شود . پس نباید از اصول کورکورانه پیروی کنیم.

22…R6 e8 23.Ne3 a x b5 24.a x b5 R x a1 25.R x a1

تغییر بزرگ پدید آمده این است که اکنون کنترل ستون a در اختیار رخ سفید است و بزودی اسب سفید از طریق خانه d5 ستون d را خواهد بست و از آنجا فشار بر پیاده های b6 و f6 را افزایش خواهد داد.

25…Qb7 26.Nd5 Ra8 27.Rd1 Ra4 28.B x g7 K x g7 29.Qf3 Nd7 30.h4!

اکنون که به علت تعویض فیل ها ، شاه سیاه تضعیف شده است باید حمله مستقیمی را به شاه سیاه تدارک دید.

30…Qc8 31.h5 Qe8 32.Nc7 Qe7 33.h6+!

شاه سیاه به آرزوی خود یعنی یافتن پناهگاهی امن دست نخواهد یافت .

33…Kf7 34.Qd3 Ra7 35.Qd5+ Kf8 36.Qc6 Nb8 37.Qx b6 Qx c7 38.Q x f6+ Ke8 39.b6 1-0

گامبی ها ( قسمت دوم گامبی مورا )

1e4 c5 2 d4 cxd4 3 c3

گامبی مورا

دانیل کینگ : ما بررسی گامبی ها را با مورا ادامه می دهیم . وقتی جوان بودم آن را با موفقیت بکار می گرفتم تا این که در مسابقات اوپن با پاسخ های قابل قبولی [ از طرف سیاه ] روبرو شدم. سفید یک پیاده را قربانی می دهد تا گسترش سریع پیدا کند و برای بازیکنان نا آگاه بدون استثنا خطرناک جلوه می کند . با انجام حرکات زیر به پوزسیون موجود در دیاگرام خواهید رسید :

3...dxc3 4 Nxc3 Nc6 5 Bc4 d6 6 Nf3 Nf6

سیاه براحتی گسترش داده است ولی در دام افتاده است.
رونان بنت : من آن را بازی نکرده ام ولی قصد دارم با اصول کلی آن را شرح دهم . اگر سفید می خواهد جبرانی به ازای پیاده اش بدست بیاورد باید تهاجمی تر ادامه دهد . من مایلم که قلعه بروم و رخ را در ستون e قرار دهم و سعی کنم شاه را به وسط بکشانم ولی این کار شاید کمی کند باشد. 7.Bg5 امیدوارانه تر به نظر می رسد و بعد از 7...e6 تله 8 .e5 را بوجود می آورد . و سپس :

8...dxe5 9 Qxd8 Kxd8 10 Rd1+

( و یا حتی+0-0-0) ) و اگرچه سفید دو پیاده کمتر دارد ولی شانس های دارد.
و دیگر چه ؟ 7. e5 فوری محکم به نظر می آید و وضع را وخیم می کند و به سیاه اجازه نفس کشیدن نمی دهد .

7...dxe5 8 Qxd8+ Kxd8 9 Ng5

. حمله مطمئناُ جبرانی است برای از دست دادن این دو پیاده

دانیل کینگ : من تصور نمی کنم که سفید جبران کافی برای دو پیاده را بعد از ادامه زیر داشته باشد:

7 Bg5 e6 8 e5

ولی 7 . e5 فوری بهتر است. یک اشتباه از از سوی سیاه کافی است تا به شکست سریع او منجر شود . برای مثال :

7...Nxe5?? 8 Nxe5 dxe5 9 Bxf7+

و وزیر سقوط می کند.
بهترین ادامه این است :

7...dxe5 8 Qxd8+ Nxd8,

ولی

9 Nb5 Rb8 10 Nxe5

به سفید حمله بی رحمانه ای به ازای پیاده های از دست داده می دهد.
در ضمن نباید این ادامه را نادیده گرفت

7 e5 Ng4 8 e6!

با ایده :

8...fxe6 9 Ng5

در یک روز خوب ،سیاه می تواند مقاومت کند ولی فشار اولیه در شروع بازی چندان خوشایند نیست .

قضاوت : مورا خطرناک است ولی پاسخ مناسب دارد . نبرد ضد سیسیلی ریچارد پالیستر (Everyman Chess ) راه دقیقی را برای سیاه ترسیم می کند ولی خیلی پیجیده است . اگر دوست دارید با سفید این ریسک را متحمل شوید گامبی مدرن مورا ( از هنس لنگراک) را که حاوی 300 صفحه تحلیل تفصیلی است ، مطالعه کنید.

گامبی ها

بدون شک صرف نظر از کیفیت آموزش شطرنج به کودکان و نوجوانان ، نحوه تدریس نیز از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشد.

مبحث زیر صرف نظر از یک بحث آموزشی در ارتباط با شطرنج که در جای خود حائز اهمیت است ؛ نحوه چگونه فکر کردن و بررسی حرکات را به شکلی غیر مستقیم به آنان آموزش می دهد . با هم ببینیم که چطور استاد بزرگ دانیل کینگ و بنت چگونه مبحث گامبی را آموزش می دهند.

گامبی ها
از رونان بنت و استاد بزرگ دانیل کینگ

گامبی فیل

در این هفته شما را با گامبی ها آشنا می کنیم.
گامبی گشایشی است که در آن یکی از بازیکنان ماتریال به حریف پیش کش می کند ( معمولاُ پیاده و به ندرت یک سوار ) برای این که برتری پوزسیونی کسب کند.
در قرن نوزدهم برتری پوزسیونی معمولاُ برتری در گسترش و همراه با یک حمله برق آسا علیه شاه را شامل می شد ، اوانس و گامبی شاه بسیار مشهور بودند. امروزه با پیشرفت تکنیک های دفاعی این گامبی های قدیمی اغلب ناپدید شده اند و یا این که حداقل در سطوح بالا بازی نمی شوند. هرچند در باشگاه های شطرنج و در بازی های سریع آن لاین همچنان خواهان دارند و حتی بعضی مواقع با موفقیت نیز همراهند.
فیل( نام این گامبی هیچ ارتباطی به نام مهره فیل ندارد و تنها ترجمه واژه elephant می باشد- مترجم ) یکی از این گامبی هاست و فکر می کنم حمله جسورانه پیاده ها باعث گذاشتن این نام شده است. ببینیم رونان می تواند از این دام طفره برود.
رونان بنت : من هرگز با این وضعیت روبرو نبودم طبیعتا من تصور نمی کنم e5 را بگیرم که شاهم درمرکز آواره شود و یا سوارهایم نتوانند گسترش پیدا کنند . پس تهدید d x e4.... را چه کنم . من نمی خواهم 3.d3 را بازی کنم چرا که غیر فعال و محدود کننده است و من 3.Nc3 را هم بخاطر 3…., d4 نمی خواهم بازی کنم . 3.Qe2 ممکن است ولی اشکال آن این است که راه فیل شاه خود را مسدود می کند. این یعنی این که من مجبورم d5 را بگیرم . اگر سیاه 3….Q x e5 بازی کند می توانم وزیر را از مرکز با 4.Nc3 برانم . ولی اگر سیاه 3….e4 بازی کند چطور؟
آیا چیزی در 3.d4 است . بعد از 3….d x e4 فکر کنم که 4.N x e5 خوب است .چون پیاده سیاه هر گونه آچمزی بالقوه را در ستون e را سد می کند . من که گیج شدم فکر کنم بازیکنی که گامبی را انجام داده به نیمی از آرزوهایش رسیده است.

دانیل کینگ : 3.d4 جواب خوبی است. وقتی با حرکت غیر معمول مواجه می شوید زود تسلیم نشوید . بعد از 3...dxe4 .4 Nxe5 سفید گامبی را نپذیرفته است ولی قادر است تا مهره های خود را بخوبی گسترش دهد.
در این صورت اگر می خواهید اشتباهتان را اثبات کنید خوب گامبی را بپذیرید . بعد از 3 . exd5 همانطور که رونان هم از ان« وحشت داشت 3...e4 را همراه خواهد داشت.

4. Qe2 Nf6 5 d3

بعد از این وضعیت وزیر سفید وضعیت عجیبی پیدا می کند. ولی با انجام حرکات دقیق می تواند با یک پیاده اضافی به بازی برگردد. من یک بار این پوزسیون را تجربه کرده ام و جنگیدم تا شاهم را حفظ کنم

نظر ما این است سلاح خوبی است ولی خیلی با احتیاط از آن استفاده کنید

منبع : گاردین

استراتژی پیاده ای ( بخش دوم )

زنجیره پیاده ای

دیاگرام 3

ساختارهای پیاده ای اغلب راه هایی را که در نبرد وسط بازی به انجام می رسد را مشخص می سازد. در بسیاری از گشایش ها ، پیاده ها زنجیره های پیاده ای را تشکیل می دهند. به یاد داشته باشید که پیاده عقب افتاده در زنجیره پیاده ای ضعیف ترین پیاده می باشد چرا که توسط هیچ یک از پیاده ها حمایت نمی شوند. برای این که این زنجیره را نابود سازید باید به آن حمله کنید.
در دیاگرام 3 ، سیاه آماده است تا با c5 به زنجیره پیاده ای سفید حمله کند . حال اگر سفید پیاده c سیاه را بگیرد هر دو پیاده سفید ضعیف شده و بسادگی گرفته خواهند شد.

دیاگرام 4

دیاگرام شماره 4 مثال عملی تری را از حمله به پیاده های عقب افتاده را نشان می دهد. سفید با انتقال پیاده خود به خانه e6 به پایه زنجیره پیاده ای سیاه حمله ور می شود. اگر سیاه پیاده سفید را بگیرد آنگاه با Q×g6 و کیش حریف مواجه می شود. پس حرکت بسیار محکم پیاده سفید و حمله به پیاده عقب افتاده سیاه ، شاه سیاه را در وضعیت نامساعدی قرار داده و به احتمال بسیار در معرض تهدید قرارمی دهد.

پیاده رونده را باید به جلو راند

همانطور که رخ در ستون باز قدرت بیشتری پیدا می کند و ارزش اسب در پایگاه های مرکزی افزایش فوق العاده ای می یابد ، پیاده نیز وقتی به خانه وزارت نزدیک تر می شود قدرتمند تر و خطرناک تر می گردد و چه بسا حریف برای رفع خطر این پیاده مجبور شود که فیل ، اسب و یا حتی یک سوار سنگین را فدا کند.

دیاگرام 5

در دیاگرام شماره 5 پیاده e6 سفید بسیار خطرناک است چرا که از حمایت قاطع وزیر برخوردار است. بعد از این که سفید پیاده را به جلو راند، سیاه باید اسب خود را فوراً فدا کند و یا حتی مجبور شود رخ خود را وقتی که پیاده به خانه e8 برسد با این پیاده تعویض کند.

هر حرکت پیاده یک ضعف ایجاد میکند

دیاگرام 6

با توجه به نحوه زدن پیاده ها ، آنها دو خانه را کنترل می کنند . در عوض ، این هم حقیقتی است که هر حرکت پیاده یک ضعف در ساختار پیاده ها ایجاد می کند . هنگامی که پیاده ها به جلو حرکت می کنند آنها کنترل خانه هایی را که قبلاً داشته اند از دست می دهند . قیل از این که پیاده های خود را حرکت دهید بیشتر فکر کنید بویژه اگر می خواهید پیاده های جلوی شاه را در جناحی که قلعه رفته اید حرکت دهید. در دیاگرام شماره 6 سیاه پیاده g خود را حرکت داده است و خانه های h6 و f6 را ضعیف کرده است . سفید در تلاش است تا از خانه ضعیف h6 بهره برداری کند و پیاده ها و سوار های خود را به این خانه هدایت کند.

استراتژی پیاده ای ( بخش اول )

مبحث پیاده ها در شطرنج بسیار مهم بوده که در آموزش به کودکان و نوجوانان اغلب اهمیت کمتری داده می شود . مبحث زیر گرچه شاید حاوی نکات ساده ای می باشد ولی بهتر است در زمان مناسب به نو آموزان تدریس شود .

استراتژی پیاده ای

پیاده ها نقش مهمی را درهر بازی شطرنج دنبال می کنند. اگرچه آنها کمترین ارزش ماتریالی را در میان مهره های شطرنج دارا هستند ولی آنها نه تنها زنجیره دفاعی را تشکیل داده بلکه می توانند پایه گذار حملات نیز باشند و تنظیم کننده زمان در بازی نیز باشند.
در اینجا قصد داریم در ارتباط با استراتژی های اصلی پیاده ای نیز صحبت کرده و بطور خلاصه به ساختارهای پیاده ای ، پیاده های دو پشته ، زنجیره پیاده ای ، پیاده رونده و در آخر ضعف های پیاده ای اشاره کنیم. شما با استفاده از این استراتژی های پیاده ای به عنوان راهنمای خود در بازی قادر خواهید بود تا بازی و مهارت خود را بهبود بخشید.

در آمدی بر ساختار های پیاده ای

دیاگرام 1

پیاده در حقیقت همان پیاده نظام در صفحه شطرنج می باشد. برخلاف دیگر مهره های شطرنج پیاده تنها در یک جهت صفحه شطرنج حرکت کرده که این جهت رو به جلو می باشد. وقتی پیاده ای رو به جلو حرکت می کند قطر های فیل ها را برای حرکت باز کرده ، از مهره های دیگر حمایت کرده و اغلب مسیر حمله را باز می کنند. پیاده ها اغلب در جناج شاه حریف مزاحمت ایجاد می کنند ولی همین پیاده ها وقتی بدون حمایت و ضعیف شده ودر معرض حمله قرار می گیرند ، شطرنجبازان را دچار مصیبت می سازند. اگر پیاده ای در بازی موفق به رسیدن به عرض هشتم شود می تواند به یک سوار تبدیل شده که معمولاً همه آن را به وزیر تبدیل می کنند. اگرچه شما اجازه دارید تا بیش از یک وزیر در بازی داشته باشید ولی کمتر اتفاق می افتد که پیاده ها بتوانند بسادگی به عرض هشتم رسیده و یا شاهد دو وزیر در صفحه باشیم.

در دیاگرام 1 ، پیاده های سفید علیرغم این که حرکت نکرده اند بسیار قوی هستند . در اصطلاح شطرنجی می گوییم که در اردوگاه سفید هیچ نقطه ضعف پیاده ای وجود ندارد. در مقایسه ، همه پیاده ها در اردوگاه سیاه ، منفرد ( ایزوله ) و بنابراین باعث ضعف آنها شده است. این به این علت است که بدون هیچ تعویض مجدد برای هیچ یک از مهره های سیاه امکان پذیر نیست تا از یکدیگر حمایت کند. وقتی یک بازی رو به جلو می رود ، باید معمولاً هماهنگی پیاده های خود حفظ کنید .

بعنوان یک قاعده کلی هیچ گاه پیاده های خود را دوپشته نکنید

دیاگرام شماره2

وقتی پیاده ها پشت سرهم قرار می گیرند به آنها اصطلاحاً دو پشته می گویند . به طور کل ، پیاده های دو پشته بعد از یک تعویض بوجود می آیند و این تعویض فقط در حالتی است که مجبوریم مهره حرف را با پیاده پس بگیریم. شما باید معمولاً سعی کنید که مهره تعویضی را با یک سوارپس بگیرید تا از دو پشته شدن پیاده های خود جلوگیری کنید.
همانطور که در دیاگرام شماره 2 می بینید سیاه دو جفت پیاده دوپشته دارد. . استراتزی سفید سریعاً آشکار می شود. سفید باید در ابتدا رخ ها را در ستون c دوبله کند . و سیاه به جای اینکه به طور متقابل به اردوگاه سفید حمله کند باید از پیاده های ستون c خود دفاع کند و به این ترتیب زمان را ازدست می دهد.

در بشتر این موقعیت ها در صورتی که سوار های خود را بخوبی گسترش داده باشید شما قادر به بهره برداری از این ضعف ها و گرفتن این پیاده های ضعیف هستید پس نباید عجله کرده و یا در حمله به این نقطه ضعف شتاب کنید . به خاطر داشته باشید که این ضعف ها مثل پیاده های دو پشته بعنوان ضعف های ساختاری نام دارند که معمولا در طی بازی باقی می مانند . هرچند اگر برد واضحی در نتیجه گرفتن یک پیاده ضعیف وجود داشته باشد بدون تردید باید آن را انجام داد.

استراتژی در شطرنج ( بخش پایانی )

یک استراتژی خوب این است که در پوزسیون حریف نقطه ضعفی را پیدا کنیم

حالا در نظر بگیرید که هر دو طرف با رعایت اصول ذکر شده ، بازی را ادامه داده تا به مرحله وسط بازی رسیده باشند. دیر یا زود یکی از بازیکنان با یک حرکت مشکوک پوزسیون خود را ضعیف خواهد کرد. در رده های بالا، موفقیت در شطرنج بستگی به توانایی حریف در بهره برداری از این نقطه ضعف و سپس بهره برداری کامل از آن دارد.
این امر تنها با تجربه حاصل از دقت و تلاش مستمر است که بازیکنان دانشی را که آنها را قادرمی سازد بطور دقیق نقطه ضعف را در پوزسیون حریف ارزیابی کنند ، بدست می آورند. در اینجا تنها کمکی که می توانیم بکنیم این است چند مثال از بازی های واقعی را برای شما ارائه کنیم که در آنها نقاط ضعیف در پوزسیون و چگونگی بهره برداری از آنها را برای شما نشان داده شده است.
برای این که خواننده بیشترین بهره براری لازم را از این مثال ها ببرد او باید همیشه دیاگرام های مختلف را با مهره ها چیده و قبل از خواندن متن تلاش کند تا بفهمد که آیا سفید پوزسیون بهتری دارد یا سیاه؟ ، چه نقطه ضعفی وجود دارد و در نهایت چگونه حمله را بر آن نقطه ضعف هدایت کند. این که تنهاپوزسونی را چیده و سپس مستقیماً حرکات ارائه شده را انجام دهیم چندان مفید نمی باشد

این پوزسیون در بازی بین جانر و مارشال در تورنمنت بین المللی در پستین در سال 1912 بدست آمده است. بررسی ظاهری ممکن است به این نتیجه ختم شود که علاوه براین که سفید یک پیاده اضافی دارد پیاده c سیاه ضعیف و بدون حمایت است . این پوزسیون برای سفید دلخواه است ولی نمی تواند بدون تحمل شکست پیاده را با رخ بگیرد.

White Black

1.Rxc5 Ne2+

2.Kh2 (best) Qf4+

3.g3 Nxg3

پوزسیون سفید یطور واضح نا امید کننده است.
هرجند نقطه ضعف بزرگی در پوزسیون سفید قرار دارد تا آنجایی که او با وزیرش در حال دفاع کردن است که با تمام ستون های بازی که در اختیار دارد ، هدف خوبی برای رخ های سیاه می باشند . حرکات ذیل حکایت دارد که چقدر سریع و بی رحمانه سیاه از این نقطه ضعف خلاص می شود.

White Black
1.Kh2 Rfd8
2.Qe4 Re8
3.Qd5 Re5

سفید تسلیم می شود . چرا که اگر 4.Qd7 را انجام دهد تا از فیل خود محافظت کند ، سیاه با 4...Re7 دوباره به وزیرش حمله می کند و فیل سفید از دست خواهد رفت.

در اینجا این مبحث که فکر می کنم خواندن آن برای شطرنج بازان مبتدی بسیار سودمند است به پایان رسید . خواهشمند است نقطه نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.

استراتژی در شطرنج ( قسمت دوم)

* استراتژی صحیح این است که از حمله های زود هنگام در شروع بازی پرهیز شود.
خیلی محتمل است که مبتدیان بیشتر بازی های خود را با بی اهمیت جلوه دادن این اصل می بازند . حمله نباید تا زمانی که نیروی کافی در زمین برای به موفقیت رساندن آن ، وجود داشته باشد ، آغاز شود. حملات زود هنگام به طور حتم مانند آوار بر سر خود حمله کننده فرود خواهند آمد.
در زیر یک مثال کلاسیک که نتیجه نادیده گرفتن اصول ذکر شده است را می آوریم و پوزسیون حاصل ممکن است از راه های مختلفی حاصل شود.

White Black
1.e4 e5
2.Nf3 Nc6
3.Bc4 Nf6
4.0-0 Bc5
5.d3 d6

6.Bg5 h6

حرکت ششم سفید آشکارا اصل خودداری از آچمز کردن اسب شاه دشمن را قبل از قلعه رفتن وی وپس از قلعه رفتن خود در جناح شاه را ناددیه گرفته است. اگر به جای عقب نشینی فیل پس از حرکت ششم سیاه او اسب را بگیرد ، واضح است که او اصل دیگری را هم در نظر نگرفته است چرا که سیاه با

7...gxf6

ستون بازی خواهد داشت که می تواند مستقیماً علیه شاه سفید بکار گیرد.

7.Bh4 g5
8.Bg3 h5

پوزسیون سفید الان بازنده است. اکنون سفید با

9...h4

با تهدید از دست دادن رخ روبرو می باشد و چنانچه

9.h3

را انجام دهد آنگاه سیاه با

9...g4

ستونی را باز کرده و تهدید رخ قدرتمند و خطرناک جناح شاهش را آشکار خواهد ساخت.

9.Nxg5 h4

سیاه با آماده نمودن تمام نیروهایش برای حمله به شاه سفید ؛ از تهدید

10.Nxf7

سفید و حمله به وزیرش چشم پوشی می کند.

10.Nxf7 hxg3
11.Nxd8 Bg4
12.Qd2 Nd4

اکنون سفید هر حرکتی را انجام دهد ، نمی تواند از این مصیبت فرار کند.

13.Nc3 Nf3+
14.gxf3 Bxf3

سیاه در یک یا دو حرکت مات می کند.
پس سفید نمی تواند ازعواقب شروع بازی ضعیف خود در حرکت سیزدهم با

13.h3

بگریزد چرا که پاسخ سیاه

13...Ne2+ 14.Kh1

خواهد بود و سپس سیاه با

14...Rxh3+

را بازی کرده و پس از

15.gxh3 Bf3#

مات می کند.
اگرسفید در حرکت چهاردهم به جای حرکت دادن شاه در این واریاسون ،

14.Qxe2

را بازی کند آنگاه

14...Bxe2

برای سیاه مهره ای را باقی گذاشته و پوزسیون برنده و خوبی را بدست خواهد آورد..

استراتژی در شطرنج

استراتژی در شطرنج
گزیده ای از شطرنج قدم به قدم از فرانک مارشال و جی.سی. اچ مکبث
درآمدی بر استراتژی شطرنج

یک خواننده با هوش ممکن است سوال کند : چرا من باید استراتژی در شطرنج را مطالعه کنم در حالی که من تنها دانش کمی از شروع بازی دارم؟ پاسخ این سوال این است که یاد گیری شطرنج تا حدی شبیه به یادگیری زبان است. ما همگی می دانیم که بچه ها قبل از فراگیری دستور زبان یک سری واژه را یاد می گیرند و در حقیقت بسیاری از مردم از همه ملیت ها بدون این که به خود زحمت یاد گیری قواعد و اصول زبان مادری را بدهند وارد عرصه زندگی می شوند. در شطرنج , دانش حرکات و چگونگی بازی تحت یک سری شرایط داده شده برابر است با یادگیری واژگان در زبان می باشد و دستور زبان را می توان را می توان بررسی و تحلیل شروع بازی تلقی کرد که ما آن را برای برای مراحل بعد در نظر می گیریم و تا آن موقع شما بهتر است برای آماده ساختن خود در واریاسون های پیچیده و متعدد در شروع بازی های مختلف خود را آماده سازید.

چند نکته در مورد اصول شروع بازی و استراتژی در شطرنج

بازی شطرنج شامل سه مرحله است : شروع بازی ؛ وسط بازی و آخر بازی .
شروع بازی شامل 6 و یا 8 حرکت اول می باشد وقتی هر دو طرف تلاش می کنند تا نیرو های خود را به مرکز درگیری برسانند جایی که بیشترین قدرت را علیه دفاع حریف بکار گیرند. تا این لحظه در موقعیتی هستید که اصول زیر را با در نظر گرفتن اصول گشایش بازی که تجربه ثابت نموده است نمی توند از معافیت از مجازات جدا باشد؛ فرا گیرید.

*اجتناب از دوبار حرکت دادن یک مهره در مرحله شروع بازی یک استراتژی خوب در شطرنج است.

این به معنی این است که وقتی شما یک مهره را گسترش داده اید نباید آن را تا زمانی که سایر مهره ها را گسترش داده اید ؛ حرکت دهید. اگر مهره ای مورد حمله واقع شد ؛ البته باید آن را حرکت داد ولی این نقض قاعده فوق نیست همان طور که حریف در همه احتمالات از اصول در حمله به مهره شما تخطی کرده است. که در نهایت ثابت شده است این مسئله به نفع شماست.
در یک استراتژی برتر شطرنج ، اسب ها را قبل از فیل های جناح مربوط به خود گسترش دهید.
این اصل به این معنی نیست که هر دو اسب باید قبل از فیل گسترش پیدا کنند بلکه به این معنی است که توصیه می شود اسب شاه را قبل از فیل شاه و به طرز مشابه در جناح وزیر عمل کنید.
بازی زیر مثالی از پیامد هایی است که ممکن است با نادیده گرفتن اصول و استرتژی مذکور اتفاق بیافتد.

White Black
1.e4 e5
2.Nf3 d6
3.Bc4 Bg4

در اینجا سیاه ازپیروی از اصول استرتژی با حرکت دادن فیل به جای اسب خودداری کرده است.

4.Nc3 Nc6
5.0-0 Nd4

سیاه دوباره با حرکت دادن اسب برای بار دوم از اصول استراتژی تخطی نمود .

6.Nxe5 dxe5

بهترین حرکت . اگر سیاه در حرکت ششم 6...Bxd1 را بازی کند ، سفید در دو حرکت مات می کند :

7.Bf7+ Ke7
8.Nd5#,

حرکت متن یک پیاده ضعیف با پوزسیون نامطمئن را برای سیاه بوجود می آورد.

*استراتژی صحیح این است که هر دو اسب خود را قبل از فیل وزیر خود گسترش دهید.
* استراتژی صحیح این است که مهره های خود را تنها در یک جناح گسترش ندهید.
* یک استرتژی خوب شطرنجی بعنوان یک قاعده این است که در شروع بازی مهره خود را به زمین حریف نفرستید.
این اصل آخری به این معنی است که شما نباید یک مهره را فراتر از عرض چهارم قرار دهید تا زمانی که مهره های دیگر را گسترش داده و آماده حمایت از هرگونه حمله ای که این مهره می خواهد در زمین حریف انجام دهد ، بشوید. هرچند در بعضی از فرم های شروع بازی این اصل مورد توجه قرار نمی گیرد( به عنوان مثال در گشایش اسپانیایی ). ولی در آن صورت مهره شما به یک مهره مهم حریف که برای دفاع نیاز دارد ،حمله ور می شود.
*استراتژی صحیح این است که اگر قلعه رفته اید به حریف اجازه باز کردن ستون روی شاه خود را ندهید.
* استراتژی صحیح این است که از آچمز کردن اسب دشمن قبل از قلعه رفتن حریف ( بویژه وقتی خودتان در جناح شاه قلعه رفته اید ) خودداری کنید .
* یک استرتژی خوب شطرنجی این است که از تعویضی که باعث گسترش دیگر مهره حریفتان می شود خودداری کنید.
ممکن است تصور شود که دلیل این اصل بسیار واضح است اما بسیاری از مبتدیان همواره به آن بی توجه اند. هرچند اگر مهره ای که با این تعویض گسترس می یابد ، وزیر باشد جبران شما برای از دست دادن زمان در گسترش نیروها می تواند با حمله به وزیر حریف (که بعنوان یک قاعده نباید در شروع بازی زود بیرون آورده شود ) صورت گیرد.

* یک استراتژی خوب شطرنجی این است که از تعویض زود هنگام فیل ها با اسب ها در شروع بازی اجتناب کنیم.
مشاهده کرده اید که در مراحل اولیه بازی فیل ها برد بیشتری نسبت به اسب ها دارند بنابراین توصیه می شود آنها را تاجایی که امکان دارد حفظ کنید. بتدریج هر چه به مراحل پایانی بازی نزدیک می شوید اختلاف بین این دو مهره کمرنگ تر می شود تا جایی که در آخر بازی بدلیل اینکه اسب قدرت بیشتری پیدا می کند چرا که قادر است در کلیه خانه های سیاه و سفید صفحه مانور دهد ولی فیل تنها در خانه های سفید و یا سیاه می تواند حرکت کند.

پایان قسمت اول